Phanh tay là gì? Nguyên lý hoạt động của phanh tay

Thường xuyên xảy ra tình trạng bị kẹt cứng do người sử dụng không hay sử dụng khi vận hành, ít được quan tâm, bảo dưỡng hệ thống phanh tay (phanh dừng). Có rất nhiều khách hàng vẫn không thể hiểu hết được nguyên lý hoạt động của phanh tay nên nhiều tình huống xảy ra khi di chuyển vẫn không biết phải xử lý như thế nào. Hãy cùng Toyota Vĩnh Phúc tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây nhé

Phanh tay là gì?

Khi đỗ xe tài xé thường dùng phanh dừng vì không muốn xe cứ trôi tự do, phanh dừng hoạt động khi tất cả các hệ thống khác đang trọng trạng thái nghỉ ngơi. Để so sánh với hệ thống phanh cứng thì phanh dừng dù chịu tải ít hơn nhưng thời gian làm việc lại kéo dài vài tiếng, thậm chí vài ngày và cả tháng.

Được coi là hệ thống phanh dự phòng sử dụng trong các trường hợp khẩn cấp, phanh dừng là phương án cuối cùng để khi hệ thống phanh chính có hư hỏng hay xảy ra lỗi, không hoàn thành được nhiệm vụ thì phanh dừng sẽ hoạt động. Chính vì vậy mà hệ thống này được thiết kế một cách độc lập hoàn toàn, gắn ở vị trí bánh sau nên hiệu quả giảm tốc thấp.

Kinh nghiệm hay: Mẹo bảo quản ô tô bền đẹp như mới

Đối với hệ thống phanh dừng truyền thống được điều khiển bằng tay thì được lắp đặt ở vị trí giữa ghế lái và ghế phụ, thiết kế theo cơ cấu cóc khóa hãm, khi ở trạng thái làm việc thì cần được kéo lên tạo lực truyền tới cơ cấu phanh bằng cáp.

Cấu tạo phanh tay

Phanh tay cơ

• 1, 2 – cần phanh tay
• 3, 8 – giá đỡ
• 4, 5, 12 – bộ phận dẫn hướng
• 6 – lò xo
• 7 – ốc điều chỉnh
• 9 – dây cáp
• 10, 11 – bộ phận cân bằng
• 13 – nút đèn báo phanh

Các loại phanh đỗ phổ biến hiện nay

Có bốn loại phanh đỗ phổ biến:

Tay đòn trung tâm – Đây là loại phanh đỗ thường thấy trên nhiều dòng xe hiện nay, nằm giữa ghế lái và ghế phụ. Khi sử dụng, người lái cần bấm nút trên tay cầm đồng thời kéo cần phanh lên. Để nhả phanh, chỉ cần nhấn nút và đẩy cần về vị trí ban đầu.

Phanh đạp – Được bố trí gần cửa lái, cách xa bàn đạp phanh và ga, loại này thường có trong các xe đời cũ hoặc xe tải. Người lái nhấn bàn đạp để kích hoạt phanh và có thể nhả phanh bằng cách kéo tay cầm hoặc cần phụ bên cạnh.

Cần đòn dưới vô lăng – Được tìm thấy trên một số xe cũ, loại phanh này vận hành bằng cách đẩy hoặc kéo một cần nhỏ dưới bảng điều khiển để kích hoạt hoặc nhả phanh đỗ.

Phanh điện tử – Loại phanh hiện đại này sử dụng một nút bấm trên bảng điều khiển để thao tác. Khi kích hoạt, hệ thống sẽ hiển thị đèn báo trên màn hình xe, phổ biến trên các dòng xe hybrid và xe điện.

Nguyên lý hoạt động của phanh tay

Khi xe sử dụng hệ thống phanh tang trống bánh sau thì cơ cấu phanh dừng sẽ được kết hợp cùng phanh chính tạo nên một đòn quay biến lực kéo cáp trở thành lực ép guốc phanh vào tang trống. Đa dạng với nhiều kiểu dáng, phanh dừng có thể kết hợp tận dụng luôn má và đĩa cơ cấu của phanh chính hoặc cơ cấu phanh tang trống ẩn ở trong đĩa phanh.

Khi người lái kéo phanh tay, dây cáp tác dụng lên đòn quay biến lực để tạo lực ép guồng phanh vào tang trống, hạn chế chuyển động quay của bánh xe và giúp xe dừng lại. viết lại sao cho không trùng lặp.

Phanh dừng là hệ thống truyền động cơ khí thuần túy nên vấn đề thường xuyeen mắc phải chính là kẹt cứng. Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này như do cáp khô dầu, khớp cơ khí bị han rỉ vì oxy hóa, lâu ngày không sử dụng, má không bung được dẫn đến bánh bị bó cứng.

Chính vì được thiết kế độc lập nên hệ thống phanh dừng không mấy được quan tâm, bảo dưỡng so với các hệ thống khác. Các dòng xe đời cũ thường hay xuất hiện hiện tượng kẹt phanh tay nhiều nhất, đặc biệt sau khi đi mưa.

Xem thêm: Hộp số vô cấp có ưu nhược điểm gì khi sử dụng không?

Khi có đủ khả năng để giữ xe ở góc dốc 18 – 20 độ thì pahnh dừng mới được xem là đạt yêu cầu. Đa phần do hiện tượng má bị mòn dẫn đến hiện tượng phanh không ăn, tuy nhiên người dùng không đặt nặng vấn đề mòn bởi phanh dừng hoạt động có tải làm việc nhẹ. Điều đặc biệt chính là cần phải có đủ lớp ma sát cần thiết còn có thể khắc phục hiện tượng phanh không ăn bằng cơ cấu cóc.

Phanh tay cơ

Phanh tay cơ được chia thành hai loại chính: dạng cần và thanh kéo. Dòng xe du lịch và thương mại thường sử dụng cần phanh tay, trong khi thanh kéo phù hợp với xe tải hoặc xe có tải trọng lớn.

Cơ chế hoạt động của phanh tay cơ dựa vào dây cáp kết nối với bánh sau. Khi kéo phanh, lực truyền qua dây cáp làm quay đòn bẩy, ép má phanh vào tang trống hoặc đĩa phanh, giúp xe đứng yên. Khi nhả phanh, người lái nhấn nút và đẩy cần về vị trí ban đầu để giải phóng lực phanh.

Phanh tay điện tử

Đây là hệ thống tiên tiến, phổ biến trên các dòng xe từ hạng C trở lên. Phanh tay điện tử bao gồm mô-tơ điện gắn ở bánh sau và hộp điều khiển EPB (Electronic Parking Brake). Biểu tượng nhận diện thường là chữ “P” trong vòng tròn, xuất hiện gần cần số hoặc trên bảng điều khiển.

Khi kích hoạt, tín hiệu điện truyền từ hộp EPB đến mô-tơ điện ở bánh sau, giúp xe dừng lại. Để sử dụng, người lái cần đạp phanh chân trước khi kéo lẫy điều khiển. Khi muốn nhả phanh, chỉ cần đạp phanh chân và nhấn xuống lẫy điều khiển. Đặc biệt, hệ thống này có thể tự động nhả phanh khi xe vào số tiến, lùi hoặc nhấn ga, mang lại sự tiện lợi và an toàn hơn trong quá trình vận hành.

Khi nào cần sử dụng phanh tay và phanh khẩn cấp?

Với các phương tiện trang bị hộp số sàn, trước khi kích hoạt phanh tay, tài xế cần đưa xe về trạng thái trung lập nhằm đảm bảo xe không trôi. Khi điều khiển xe số sàn, đây là cách duy nhất giúp cố định phương tiện khi đỗ.

Ngoài ra, trong tình huống dừng chờ đèn đỏ hoặc kẹt xe, người lái cũng có thể sử dụng phanh tay kết hợp với việc giữ xe ở số trung lập để tăng tính an toàn.

Đối với xe số tự động, phanh tay đóng vai trò hỗ trợ quan trọng cho hệ thống phanh chính, nhất là khi đỗ trên địa hình dốc. Khi đưa xe vào vị trí đỗ, người lái nên sử dụng phanh tay để gia tăng sự ổn định và tránh áp lực không cần thiết lên hộp số giúp kéo dài tuổi thọ hệ truyền động và giảm nguy cơ hư hỏng khi đỗ xe trên các bề mặt nghiêng.

Phanh khẩn cấp chủ yếu được thiết kế để hoạt động như một biện pháp dự phòng trong trường hợp hệ thống phanh chính gặp sự cố. Khi xe dừng trên dốc, trọng lực sẽ tác động lên phương tiện, tạo thêm áp lực lên bộ phanh. Vì vậy, việc kết hợp giữa phanh tay và chế độ đỗ xe của hộp số tự động giúp giảm nguy cơ trôi xe nếu hệ thống phanh chính không hoạt động ổn định.

Trên các xe số tự động, khi vào chế độ đỗ (P), hệ thống sẽ kích hoạt cơ chế khóa trục đầu ra hộp số để ngăn bánh xe quay. Tuy nhiên, nếu chỉ dựa vào cơ chế này khi đỗ trên dốc, bộ phận khóa có thể bị mài mòn nhanh hơn, làm tăng chi phí sửa chữa về sau. Do đó, việc sử dụng thêm phanh tay sẽ giúp giảm áp lực lên hộp số và duy trì độ bền của hệ thống truyền động.

Trong trường hợp xe số sàn, không có cơ chế khóa trục đầu ra như xe số tự động. Nếu không kích hoạt phanh khẩn cấp, phương tiện sẽ không có bất kỳ hệ thống cơ khí nào giữ bánh xe đứng yên, đặc biệt khi đỗ trên dốc.

Ngoài chức năng cố định xe khi đỗ, phanh khẩn cấp cũng có thể được sử dụng trong trường hợp khẩn khi hệ thống phanh thủy lực chính bị hỏng. Khi phanh chính mất tác dụng, người lái cần phản ứng nhanh chóng bằng cách áp dụng phanh khẩn cấp một cách từ từ để giảm tốc độ xe một cách an toàn. Tránh kéo mạnh hoặc đạp phanh đột ngột vì điều này có thể gây khóa bánh sau, khiến phương tiện bị mất kiểm soát, đặc biệt khi đang di chuyển ở tốc độ cao.

 Trên đây là những chia sẻ về nguyên lý hoạt động của phanh tay mà Toyota Hiroshima Vĩnh Phúc xin chia sẻ.

Xem thêm: Hướng dẫn cách lùi xe an toàn đúng cách